آشنایی با قطعات سرور

سرورهای سیستم های پردازشی قوی و قدرتمندی هستند که برای ارایه سرویس های مختلف از آنها استفاده می‌شود مثلا سرور پرینتر، فایل، وب و … شناخت قطعات سرور در انتخاب و خرید سرور نقش مهمی دارد. در ادامه می‌خواهیم معرفی قطعات تشکیل دهنده سرور و بررسی آنها بپردازیم.

شاسی یا مادر بورد

مانند هر سیستم پردازشی دیگر، سرور هم دارای مادربردی است که قطعات تشکیل دهنده سرور روی آن نصب می‌شود. شاسی سرور است که امکانات مختلفی در اختیارتان می‌گذارد و با انتخاب آن، زمینه انتخاب قطعات سرور را فراهم می‌کنید. بهترین مادربورد، مادربردی است که CPU، رم، هارد و … که لازم دارید را ساپورت کند تا بتوانید روی شاسی سرور قطعات موردنظرتان را سوار کنید. برند CPU، نوع و سرعت رم، نوع و ظرفیت هارد، تعداد اسلات افزونه برای نصب کارت شبکه و کارت گرافیک، همه همه توسط مادربورد مشخص می‌شود.

پردازنده سرور

مهمترین بخش سرور پردازنده آن است که باید با توجه به کاربری و تعداد سرورهای مجازی که می‌خواهیم از آن بگیریم، انتخاب شود. مواردی مانند تعداد هسته، تکنولوژی Hyperthreading، مقدار کش، نرخ انتقال اطلاعات، مقدار و نوع و سرعت رم و حافظه ای که پشتیبانی می‌کند، نوع و ظرفیت هارد، همگی مواردی است که باید در انتخاب پردازنده مناسب در نظر گرفته شود.

پردازنده‌هایی که دو غول تولید CPU مخصوص سرورها تولید می‌کنند سی پی یو های اینتل زئون و AMD EPYC است. با توجه به پیشرفت‌هایی که هر روز در این عرصه وجود دارد، روز به روز سرعت و تکنولوژی‌های پیشرفته‌تری در زمینه تولید پردازنده شاهد هستیم. مثلا سی پی یو های اینتل Xeon که امنیت و سرعت بسیار بالایی دارند، در دو نسل و چهار سری پلاتینوم و گلد و سیلور و برونز ارایه شده‌اند.

هیت سینک CPU

وظیفه هیت سینک دور کردن هوای گرم تولید شده در دستگاه است که این کار را با افزایش سطح کاری دستگاه انجام می‌دهد و باعث حرکت هوا با دمای کمتر در قطعه و دستگاه می‌شود. هیت سیک ها انواع محتلفی دارند اما منظور ما از هیت سینک در اینجا هیت سینک پردازنده است که کار خنک کردن CPU را انجام می‌دهد. Heatsink برای انتقال گرما باید سطح مناسبی با CPU داشته باشد و بین آنها خمیر سیلیکون به میزان مناسب استفاده شود.

رم

رم های سروری با رم های دسکتاپی متفاوت هستند. مهمترین تفاوت آنها در این است که رم سرور از تکنولوژی ECC پشتیبانی می‌کند که برای تشخیص خطا استفاده می‌شود. به این دلیل کمی کندتر و گران‌تر هستند. Advanced Error Detection و Advanced Fault Resiliency هم تکنولوژی‌های دیگر در رم های سروری است.

انواع رم هایی که در سرورها استفاده می‌شود عبارتند از:

1. UDIMM: رم های UnBuffered برق کمی مصرف می‌کنند در نتیجه پاور کمی لازم دارند و ظرفیت کمی هم دارند.
2. RDIMM: رم های Registered قطعه‌ای به نام رجیستر دارند که وظیفه دریافت سیگنال های کنترلی و آدرس دهی و کلاک را دارد. پس به جای رجیستر کردن، مستقیم روی DRAM می‌نویسد.
3. LRDIMM: رم های Load Reduced رجیستر ندارند و به جای آن از بافر استفاده می‌کنند. دیتا قبل از DRAM در بافر قرار می‌گیرد و از آنجا روی DRAM نوشته می‌شود. علاوه بر سیگنال‌هایی که RDIMM دارد، Data Line هم ذخیره می‌کند. هدف از طراحی LRDIMM، افزایش سرعت و ظرفیت است.
4. NVDIMM: حافظه دائمی و پایداری است که به منظور دستیابی به پایداری ذخیره‌سازی هاردها در رم‌ها طراحی شده و داده ها در رم با سرعت و به مدت بیشتری روی DRAM ذخیره می‌شوند.

هر یک از این رم ها سرعت و ظرفیت و کاربرد و ساختار خاص خود را دارد.

هارد سرور

رسانه ذخیره سازی اطلاعات را عموما با نام هارد می‌شناسیم اما معمولا به دو دسته هارد های HDD و درایوهای SSD تقسیم می‌شوند که هر یک ویژگی‌های خاص خود را دارند.

HDD ها دارای دیسک های گردانی هستند که به همراه دیگر قطعات هارد، دیتا را روی Plate هایشان ذخیره می‌کنند. به دلیل ماهیت مکانیکی که دارند عمر و سرعت کمتری نسبت به SSD ها دارند اما در عوض با قیمت کمتری قابل خرید هستند. HDD ها بر اساس حجم کاری رده بالا و متوسط و پایین، امکانات و قیمت‌های مختلفی دارند. مثلا انواع رده پایین HDD ها دارای کمترین هزینه به ازای هر گیگ هستند، سپس هارد های SAS/SATA 7.2K در رده متوسط و در نهایت SAS 15K & 10K در رده انترپرایزی قیمت بالاتری دارند.

اینترفیس‌های SAS و SATA در هارد ها بیانگر سرعت و پهنای باندی است که هارد فراهم می‌کند. به دلیل تفاوت در تکنولوژی به کار رفته در آنها، SATA غالبا از SAS ارازن‌تر و کندتر است.

SSD نسبت به HDD ها دارای توان عملیاتی و سرعت بالاتری هستند و مصرف برق و زمان تاخیر کمتری دارند. SSD ها در قالب SFF 2.5 یا LFF 3.5 قابل تهیه هستند. غیر از SSD های معمولی، SSD های ۲.۵ اینچی NVMe PCIe  و یا M.2 SSD از انواع SSD ها هستند.

از نظر کاربری، SSD را به Read Intensive SSD و Write Intensive SSD و ترکیبی از هر دو (Mixed Use) تقسیم می‌کنیم که اولی از بین سه نوع، ارزان‌ترین SSD است. SSD ها از نظر تکنولوژی هم انواعی چون MLC و SLC و TLC دارند.

کنترلر RAID

وظیفه کنترلر RAID در هارد درایوها این است که بین هارد با CPU و سیستم عامل ارتباط برقرار کند. سرورها هم رید نرم افزاری و هم رید سخت افزاری را پشتیبانی می‌کنند. از جمله اجزای تشکیل دهنده رید کنترلر، پردازنده و Cache و درایو است. تغییر در همین اجزا باعث رده‌بندی رید کنترلر و تفاوت در قیمتشان می‌شود. مثلا در رده انترپرایزی، رید کنترلر از رمزگذاری پشتیبانی می‌کند. توجه کنید چه ریدی روی مادربرد سرورتان پشتیبانی می‌شود.

باتری سرور

باتری رید کنترلر در سرورهایی مثل سرور hp وجود دارد و باعث می‌شود در کنترلرها، در صورت قطع برق، برق cache، تامین و اطلاعات آن روی فلش ذخیره شود بدین ترتیب با قطع برق، داده‌ها از بین نمی‌رود. باتری سرور همچنین وظیفه برق‌رسانی به رم های NVDIMM را دارد.

کارت شبکه سرور

برای برقراری ارتباط بین کامپیوتر و شبکه نیاز به رابطی داریم که کارت شبکه نام دارد. با کارت شبکه می‌توان دستگاه‌ها را با هم و به شبکه وصل کرد. اجزای مهم کارت شبکه شامل پردازنده و مموری و EEPROM و باس است. کارت شبکه بنا به نوع شبکه‌ای که قرار است در آن استفاده شوند متفاوت هستند. تعداد پورت و پهنای باند و سرعتی که انواع کارت شبکه ارایه می‌دهد متفاوت است.

منبع تغذیه

منبع تغذیه وظیفه برق رسانی به اجزای نصب شده روی مادربرد سرور را دارد. Power Supply برای تبدیل برق AC به برق DC استفاده می‌شود تا بین قطعات مختلف سرور توزیع شود. بر اساس برق مصرفی این قطعات، باید توان و ولتاژ مناسبی برای پاور سرور انتخاب کنید. منبع تغذیه باید ریسک کمی در خرابی داشته باشند و کم‌مصرف و باکیفیت باشد.

برخی سرورها از دو یا چند پاور با هدف افزونگی پشتیبانی می‌کنند. هر منبع تغذیه این قابلیت را دارد که به تنهایی نیز برق سرور را تامین کند و اگر یک پاورساپلای خراب شود، وجود منبع تغذیه دوم باعث می‌شود سرور بدون DownTime و خاموشی به کارش ادامه دهد خصوصا که با ویژگی هات پلاگ نیازی به خاموش کردن سرور برای تعویض پاور نیست.

در انتخاب منبع تغذیه مناسب باید به راندمان منبع تغذیه توجه کنیم. مثلا راندمان ۹۲ و ۹۴ و ۹۶ درصدی در پاورهای سرور hp با مدل‌های Titanium و Platinum و Gold وجود دارد، مثل: HP 800W Flex Slot Platinum Hot Plug Power Supply.

فن و خنک کننده سرور

به طور کلی فن از موتور و تیغه‌هایی تشکیل شده که کار اصلی آن جابجایی هوا است. نتیجه آن خنک شدن محیط اطراف آن و کنترل گرما است. هر چه گرمای تولید شده توسط سرور بیشتر باشد، فن‌های بیشتر و قویتری لازم داریم.

اسلات های افزونه سرور

تعداد اسلات افزونه در سرور میزان ارتقاپذیری سرور را مشخص می‌کند. اینکه چه تعداد و چه نوع کارتی می‌توان روی سرور نصب کرد بستگی به نوع و تعداد اسلات های افزونه سرور دارد مثلا چه کارت شبکه یا کارت گرافیکی می‌توان روی سرور نصب کرد. این ویژگی تا حدودی می‌تواند رده سرور را برای ما مشخص کند مثلا سروری با ۱ یا ۳ یا ۹ یا ۱۶ اسلات، رده‌های متفاوتی دارند.

نوآوران دیتا عرضه کننده تجهیزات سرور و شبکه در ایران